\documentclass[DIV=12,%
BCOR=0mm,%
headinclude=false,%
footinclude=false,open=any,%
fontsize=10pt,%
oneside,%
paper=210mm:11in]%
{scrbook}
\usepackage[noautomatic]{imakeidx}
\usepackage{microtype}
\usepackage{graphicx}
\usepackage{alltt}
\usepackage{verbatim}
\usepackage[shortlabels]{enumitem}
\usepackage{tabularx}
\usepackage[normalem]{ulem}
\def\hsout{\bgroup \ULdepth=-.55ex \ULset}
% https://tex.stackexchange.com/questions/22410/strikethrough-in-section-title
% Unclear if \protect \hsout is needed. Doesn't looks so
\DeclareRobustCommand{\sout}[1]{\texorpdfstring{\hsout{#1}}{#1}}
\usepackage{wrapfig}
% avoid breakage on multiple
and avoid the next [] to be eaten
\newcommand*{\forcelinebreak}{\strut\\*{}}
\newcommand*{\hairline}{%
\bigskip%
\noindent \hrulefill%
\bigskip%
}
% reverse indentation for biblio and play
\newenvironment*{amusebiblio}{
\leftskip=\parindent
\parindent=-\parindent
\smallskip
\indent
}{\smallskip}
\newenvironment*{amuseplay}{
\leftskip=\parindent
\parindent=-\parindent
\smallskip
\indent
}{\smallskip}
\newcommand*{\Slash}{\slash\hspace{0pt}}
% http://tex.stackexchange.com/questions/3033/forcing-linebreaks-in-url
\PassOptionsToPackage{hyphens}{url}\usepackage[hyperfootnotes=false,hidelinks,breaklinks=true]{hyperref}
\usepackage{bookmark}
\usepackage{fontspec}
\usepackage{polyglossia}
\setmainlanguage{polish}
\setmainfont{cmunrm.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmunbx.ttf,%
BoldItalicFont=cmunbi.ttf,%
ItalicFont=cmunti.ttf]
\setmonofont{cmuntt.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Scale=MatchLowercase,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmuntb.ttf,%
BoldItalicFont=cmuntx.ttf,%
ItalicFont=cmunit.ttf]
\setsansfont{cmunss.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Scale=MatchLowercase,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmunsx.ttf,%
BoldItalicFont=cmunso.ttf,%
ItalicFont=cmunsi.ttf]
\newfontfamily\polishfont{cmunrm.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmunbx.ttf,%
BoldItalicFont=cmunbi.ttf,%
ItalicFont=cmunti.ttf]
\renewcommand*{\partpagestyle}{empty}
% global style
\pagestyle{plain}
\usepackage{indentfirst}
% remove the numbering
\setcounter{secnumdepth}{-2}
% remove labels from the captions
\renewcommand*{\captionformat}{}
\renewcommand*{\figureformat}{}
\renewcommand*{\tableformat}{}
\KOMAoption{captions}{belowfigure,nooneline}
\addtokomafont{caption}{\centering}
\deffootnote[3em]{0em}{4em}{\textsuperscript{\thefootnotemark}~}
\addtokomafont{disposition}{\rmfamily}
\addtokomafont{descriptionlabel}{\rmfamily}
\frenchspacing
% avoid vertical glue
\raggedbottom
% this will generate overfull boxes, so we need to set a tolerance
% \pretolerance=1000
% pretolerance is what is accepted for a paragraph without
% hyphenation, so it makes sense to be strict here and let the user
% accept tweak the tolerance instead.
\tolerance=200
% Additional tolerance for bad paragraphs only
\setlength{\emergencystretch}{30pt}
% (try to) forbid widows/orphans
\clubpenalty=10000
\widowpenalty=10000
% given that we said footinclude=false, this should be safe
\setlength{\footskip}{2\baselineskip}
\title{Polityka, anarchizm, lingwistyka Noama Chomsky}
\date{2007}
\author{Piotr Rymarczyk}
\subtitle{Wstęp do wydania polskiego}
% https://groups.google.com/d/topic/comp.text.tex/6fYmcVMbSbQ/discussion
\hypersetup{%
pdfencoding=auto,
pdftitle={Polityka, anarchizm, lingwistyka Noama Chomsky},%
pdfauthor={Piotr Rymarczyk},%
pdfsubject={Wstęp do wydania polskiego},%
pdfkeywords={polskie; fragmenty książek; biografie}%
}
\begin{document}
\begin{titlepage}
\strut\vskip 2em
\begin{center}
{\usekomafont{title}{\huge Polityka, anarchizm, lingwistyka Noama Chomsky\par}}%
\vskip 1em
{\usekomafont{subtitle}{Wstęp do wydania polskiego\par}}%
\vskip 2em
{\usekomafont{author}{Piotr Rymarczyk\par}}%
\vskip 1.5em
\vfill
{\usekomafont{date}{2007\par}}%
\end{center}
\end{titlepage}
\cleardoublepage
Zaangażowanie polityczne uczonych nie jest zjawiskiem nowym. Rzadko jednak zdarza się, by naukowiec cieszący się światowym uznaniem zdobył jednocześnie rozgłos jako działacz polityczny - i to głosząc poglądy odległe od głównego nurtu ideologicznego dyskursu. W zasadzie nasuwa się tu tylko jeden przykład: Noam Chomsky. Chomsky urodził się w 1928 r., w Filadelfii, w rodzinie żydowskich imigrantów. Część spośród jego krewnych angażowała się w działalność radykalnych ugrupowań lewicowych, co wpłynęło na kształt poglądów politycznych dorastającego Noama. Owym krewnym - jak sam później twierdził - zawdzięcza nie tylko przekonanie o opresywnym charakterze kapitalistycznego porządku, ale i o tym, że model komunizmu realizowany wewnątrz Związku Radzieckiego nie ma nic wspólnego z autentyczną rewolucją, a zarazem wyzwoleniem.
Wkrótce Chomsky zaczął samodzielnie rozwijać swe poglądy. Jak mówił podczas jednego z wywiadów: W latach 40., kiedy byłem nastolatkiem, kręciłem się wokół lewicowych księgarń oraz siedzib marginalnych grup i pism, rozmawiając z ludźmi (\dots{}) i patrząc, co mógłbym z tego wyciągnąć. Czasy jednak nie sprzyjały radykalizmowi. Stany Zjednoczone przeżywały boom gospodarczy, panujący w nich system społeczny zdawał się gwarantować wszystkim coraz lepsze życie, dawne konflikty słabły i odchodziły do lamusa. Również i Chomsky podczas lat 50. praktycznie nie angażował się politycznie, ograniczając swoje działania do podpisywania petycji oraz sporadycznego udziału w demonstracjach. Większą uwagę poświęcał kształceniu się i aktywności naukowej.
Autor "Syntactic Structures" powtarzał nieraz, że studia lingwistyczne podjął nieco przypadkowo. W istocie jednak jego zainteresowania lingwistyczne sięgają korzeniami dzieciństwa i związane są z pracą jego ojca - badacza średniowiecznej gramatyki hebrajskiej. Naukowe prace Chomsky'ego rozwijały się w opozycji wobec dominującej podczas lat 50. lingwistyki deskryptywnej. Prowadząc badania przekonał się, że droga do zbudowania adekwatnej teorii lingwistycznej wiedzie nie poprzez systematyczny opis i klasyfikację danych, lecz poprzez odkrycie głębokich zasad rządzących użyciem języka. Zasady te mają, wedle jego opinii, charakter wrodzony i posiadając postać pewnego rodzaju "gramatyki uniwersalnej" zakodowane są w naszych mózgach. Hipoteza ta tłumaczy zdaniem Chomsky'ego gramatyczne podobieństwo wszystkich ludzkich języków oraz łatwość, z jaką dziecko opanowuje gramatykę konkretnego języka, bazując na skromnym, a zarazem ułomnym materiale. Sprawca lingwistycznej rewolucji podkreślał przy tym, że wrodzony charakter "gramatyki uniwersalnej" nie przekreśla twórczych cech języka, gdyż to właśnie zasady owej gramatyki umożliwiają nam tworzenie i rozumienie nieskończonego zakresu zdań, których przedtem ani nie czytaliśmy, ani nie słyszeliśmy.
Teorie Chomsky'ego początkowo przyjęte sceptycznie, wkrótce spotkały się w środowiskach naukowych z dużym uznaniem. Akademickie zaszczyty nie przeszkodziły mu jednak aktywnie uczestniczyć w społecznych protestach podczas rewolty lat 60. Szczególnie mocno zaangażowany był w wystąpienia przeciwko wojnie wietnamskiej. Nie ograniczał się jednak do potępiania istniejącego porządku, ale przedstawiał również wizje lepszego świata. Wyrastały one z inspiracji tradycyjnymi ideami anarchistycznymi oraz poglądami tzw. "samorządowych komunistów", którym zawdzięcza ideę bezpaństwowego społeczeństwa funkcjonującego jako federacja samorządów pracowniczych i lokalnych. Swe nadzieje na ziszczenie wolnościowej idei Chomsky opiera na optymistycznej wizji natury ludzkiej, wewnątrz której zakorzenione ma być dążenie do wolności i swobodnej samorealizacji. Odwołuje się również do koncepcji Nowej Lewicy, od której przejął pogląd, że automatyzacja stwarza szanse wydobycia z pracy jej kreatywnych aspektów i, w efekcie, zniesienia pracy najemnej przez zastąpienie jej dobrowolną aktywnością twórczą.
Bunt lat 60. minął, ale Chomsky - w przeciwieństwie do wielu innych - z zaangażowania w radykalną aktywność społeczną już nie zrezygnował. Podczas wywiadu udzielonego w 1983 r. Celii Jakubowicz stwierdza, że przedmiotem naszej moralnej odpowiedzialności są przede wszystkim te kwestie, na które mamy relatywnie największy wpływ i które są zarazem istotne dla życia ludzi, a przy tym powszechnie pomijane. W jego przypadku jako obywatela Stanów Zjednoczonych przekładało się to na zainteresowanie ich polityką zagraniczną - szczególnie kwestią bliskowschodnią - a także zagadnieniem roli odgrywanej przez intelektualistów wewnątrz nowoczesnych społeczeństw.
W ostatnich latach wiodącymi wątkami publicznych wystąpień Chomsky'ego była krytyka prowadzonej przez Amerykę "wojny z terrorem" oraz sprzeciw wobec podporządkowanej korporacyjnym interesom globalizacji. Chomsky - przy całych swych anarchistycznych sympatiach - podkreśla bowiem, że prywatna władza multikorporacji stanowi większe zagrożenie dla wolności niż częściowo przynajmniej podlegająca kontroli władza demokratycznego państwa, a instytucje socjalne uważa za zdobycz wywalczoną przez uciskanych, której bronić należy przed nawrotem dzikiego kapitalizmu.
Niniejszy tom stanowi wybór krótkich tekstów Chomsky'ego reprezentujących głównie polityczny nurt jego twórczości, a pochodzących z następujących książek. Pierwsza z nich to "Language and Politics" (AK Press, Oakland, Edinburgh 2004) - zbiór wywiadów udzielonych w latach 1968-2004. Drugą jest "Radical Priorities" (AK Press, Oakland, Edinburgh 2003) - wybór krótkich tekstów i wystąpień konferencyjnych Chomsky'ego pochodzących z ostatnich trzech dekad. Rozdział "Uwagi o anarchizmie" to wstęp, którym Chomsky opatrzył książkę Daniela Guérin "Anarchism: From Theory to Practice" (Monthly Review Press, Nowy Jork 1970). Całość podzielona została na trzy części, których tytuły pochodzą od polskich wydawców. Część pierwsza - zatytułowana Terror, wojna i globalny kapitalizm - poświęcona została aktualnym zagadnieniom politycznym, szczególnie kwestiom korporacyjnej globalizacji, oporu przeciwko niej oraz wojnie w Iraku. Część druga - W stronę utopii - zawiera teksty, w których Chomsky skupia się na zaprezentowaniu swej, wyrastającej z tradycji anarchizmu i marksizmu wizji ładu społecznego. Część trzecia - Język i polityka - prezentuje refleksje, opisujące relacje pomiędzy poglądami politycznymi autora a hipotezami i odkryciami naukowymi.
% begin final page
\clearpage
% new page for the colophon
\thispagestyle{empty}
\begin{center}
Anarcho-Biblioteka
\smallskip
Dobry pieróg to wywrotowy pieróg
\bigskip
\includegraphics[width=0.25\textwidth]{logo-pl.pdf}
\bigskip
\end{center}
\strut
\vfill
\begin{center}
Piotr Rymarczyk
Polityka, anarchizm, lingwistyka Noama Chomsky
Wstęp do wydania polskiego
2007
\bigskip
https:\Slash{}\Slash{}www.rozbrat.org\Slash{}kultura\Slash{}literackie\Slash{}175-polityka-anarchizm-lingwistyka-noama-chomsky
\bigskip
\textbf{pl.anarchistlibraries.net}
\end{center}
% end final page with colophon
\end{document}
% No format ID passed.