\documentclass[DIV=12,%
BCOR=0mm,%
headinclude=false,%
footinclude=false,open=any,%
fontsize=10pt,%
oneside,%
paper=210mm:11in]%
{scrbook}
\usepackage[noautomatic]{imakeidx}
\usepackage{microtype}
\usepackage{graphicx}
\usepackage{alltt}
\usepackage{verbatim}
\usepackage[shortlabels]{enumitem}
\usepackage{tabularx}
\usepackage[normalem]{ulem}
\def\hsout{\bgroup \ULdepth=-.55ex \ULset}
% https://tex.stackexchange.com/questions/22410/strikethrough-in-section-title
% Unclear if \protect \hsout is needed. Doesn't looks so
\DeclareRobustCommand{\sout}[1]{\texorpdfstring{\hsout{#1}}{#1}}
\usepackage{wrapfig}
% avoid breakage on multiple
and avoid the next [] to be eaten
\newcommand*{\forcelinebreak}{\strut\\*{}}
\newcommand*{\hairline}{%
\bigskip%
\noindent \hrulefill%
\bigskip%
}
% reverse indentation for biblio and play
\newenvironment*{amusebiblio}{
\leftskip=\parindent
\parindent=-\parindent
\smallskip
\indent
}{\smallskip}
\newenvironment*{amuseplay}{
\leftskip=\parindent
\parindent=-\parindent
\smallskip
\indent
}{\smallskip}
\newcommand*{\Slash}{\slash\hspace{0pt}}
% http://tex.stackexchange.com/questions/3033/forcing-linebreaks-in-url
\PassOptionsToPackage{hyphens}{url}\usepackage[hyperfootnotes=false,hidelinks,breaklinks=true]{hyperref}
\usepackage{bookmark}
\usepackage{fontspec}
\usepackage{polyglossia}
\setmainlanguage{polish}
\setmainfont{cmunrm.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmunbx.ttf,%
BoldItalicFont=cmunbi.ttf,%
ItalicFont=cmunti.ttf]
\setmonofont{cmuntt.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Scale=MatchLowercase,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmuntb.ttf,%
BoldItalicFont=cmuntx.ttf,%
ItalicFont=cmunit.ttf]
\setsansfont{cmunss.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Scale=MatchLowercase,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmunsx.ttf,%
BoldItalicFont=cmunso.ttf,%
ItalicFont=cmunsi.ttf]
\newfontfamily\polishfont{cmunrm.ttf}[Script=Latin,%
Ligatures=TeX,%
Path=/usr/share/fonts/truetype/cmu/,%
BoldFont=cmunbx.ttf,%
BoldItalicFont=cmunbi.ttf,%
ItalicFont=cmunti.ttf]
\renewcommand*{\partpagestyle}{empty}
% global style
\pagestyle{plain}
\usepackage{indentfirst}
% remove the numbering
\setcounter{secnumdepth}{-2}
% remove labels from the captions
\renewcommand*{\captionformat}{}
\renewcommand*{\figureformat}{}
\renewcommand*{\tableformat}{}
\KOMAoption{captions}{belowfigure,nooneline}
\addtokomafont{caption}{\centering}
\deffootnote[3em]{0em}{4em}{\textsuperscript{\thefootnotemark}~}
\addtokomafont{disposition}{\rmfamily}
\addtokomafont{descriptionlabel}{\rmfamily}
\frenchspacing
% avoid vertical glue
\raggedbottom
% this will generate overfull boxes, so we need to set a tolerance
% \pretolerance=1000
% pretolerance is what is accepted for a paragraph without
% hyphenation, so it makes sense to be strict here and let the user
% accept tweak the tolerance instead.
\tolerance=200
% Additional tolerance for bad paragraphs only
\setlength{\emergencystretch}{30pt}
% (try to) forbid widows/orphans
\clubpenalty=10000
\widowpenalty=10000
% given that we said footinclude=false, this should be safe
\setlength{\footskip}{2\baselineskip}
\title{Chrześcijański anarchista kontra technologiczne społeczeństwo}
\date{7 marca 2016}
\author{Anonim}
\subtitle{}
% https://groups.google.com/d/topic/comp.text.tex/6fYmcVMbSbQ/discussion
\hypersetup{%
pdfencoding=auto,
pdftitle={Chrześcijański anarchista kontra technologiczne społeczeństwo},%
pdfauthor={Anonim},%
pdfsubject={},%
pdfkeywords={prymitywizm; polskie; Jacques Ellul; religia; chrześcijaństwo; anty-tech; natura; chrześcijański anarchizm}%
}
\begin{document}
\begin{titlepage}
\strut\vskip 2em
\begin{center}
{\usekomafont{title}{\huge Chrześcijański anarchista kontra technologiczne społeczeństwo\par}}%
\vskip 1em
\vskip 2em
{\usekomafont{author}{Anonim\par}}%
\vskip 1.5em
\vfill
{\usekomafont{date}{7 marca 2016\par}}%
\end{center}
\end{titlepage}
\cleardoublepage
Czy możliwe jest połączenie chrześcijaństwa z anarchizmem i w dodatku ukierunkowanie takiej hybrydy na bezkompromisowo antytechnologiczną ścieżkę?
Okazuje się, że tak, a dokonał tego francuski myśliciel i pisarz Jacques Ellul (1912-1994). Nie sposób w tym miejscu zająć się całokształtem jego myśli, ale na kanwie wywiadu, który prezentujemy poniżej, poświęćmy trochę uwagi krytyce technologii, a szczególnie jej motywom.
Otóż Ellul właśnie w „maszynie” widzi praprzyczynę kryzysu ludzkości, a zatem nie odrzuca on cywilizacji en bloc, jak czynią to prymitywiści. Z historiozoficznego punktu widzenia, dla Ellula przełomem w dziejach jest koniec średniowiecza, kiedy to technologia wymknęła się spod kontroli. Do tej pory była ona ujarzmiona przez zasady, głównie religijne, zarówno chrześcijańskie, jak i te wywodzące się z tradycyjnych wierzeń ludowych. Przykładowo:
\begin{quote}
„W niektórych cywilizacjach zakazane były prace w ziemi z żelaznymi narzędziami, ponieważ Ziemia była uważana za matkę i nie można było jej ranić w żadnym razie ciężkimi przedmiotami”.
\end{quote}
Brzmi archaicznie? Zapewne, ale dla Ellula było to świadectwo sakralnego charakteru natury, a ludzie zawsze szanują to, co uznane jest powszechnie za święte. Jednocześnie jednak, jak zauważa w wywiadzie:
\begin{quote}
„Jeśli znalazła się siła, która zniszczyła te świętości (\dots{}) wtedy ta nowa siła była czczona i szanowana przez ludzi, ponieważ była wyraźnie silniejsza. Zatem nowe stawało się bardziej święte niż stare. To co jest straszne w naszym społeczeństwie to fakt, że technologia zniszczyła wszystko, co człowiek uważał za uświęcone, np. naturę. Ludzie dobrowolnie skłonili się do akceptacji technologii jako czegoś świętego. To jest naprawdę straszne. W przeszłości święte rzeczy zawsze wywodziły się z natury. Obecnie natura jest całkowicie zdesakralizowana, a technologię postrzegamy jako coś świętego. Np. ilekroć odbywa się jakaś demonstracja wszyscy są zawsze oburzeni jeśli został spalony samochód. BO ZOSTAŁ ZNISZCZONY ŚWIĘTY OBIEKT”.
\end{quote}
Technologia nie tylko odarła naturę z jej sakralnego charakteru, ale również stopniowo rugowała z ludzkiej rzeczywistości tradycyjną „mądrość” w tejże naturze zakorzenioną. Sprzyjało temu przyśpieszenie życia, do którego obliguje nas technologia:
\begin{quote}
„Wewnętrzną refleksję zastąpił refleks. Refleksja oznacza, że gdy czegoś doświadczę myślę o tym. W przypadku refleksu od razu wiesz co masz robić w danej sytuacji. Bez myślenia. Jeśli kierujesz samochodem, jadącym z prędkością 150 km\Slash{}h i «myślisz», to będziesz miał wypadek. Wszystko zależy od refleksu. Jedyną rzeczą, której wymaga od nas technologia to: nie myśl o tym. Użyj refleksu”.
\end{quote}
Bezmyślny, pozbawiony tradycyjnych zasad człowiek najczęściej traci motywację do życia. Eskalacja tego zjawiska postępuje szczególnie w ostatnich czasach, a jej namacalnym efektem jest wzrost liczby samobójstw, zachorowań na depresję, ucieczek w leki lub bezrefleksyjną, ogłupiającą rozrywkę. Konkluzja: technologia, degradując naturę i likwidując tradycje wyznaczające niegdyś ludzki rytm życia, konsekwentnie dąży do unicestwienia człowieka jako takiego.
Czy jest na to ratunek? Według Ellula:
\begin{quote}
„Pytanie brzmi czy ludzie są przygotowani czy nie na przyjęcie faktu, że są zdominowani przez technologię? I do zrozumienia faktu, że technologia ich uciska, zmusza ich do przyjmowania pewnych zobowiązań i warunkuje ich? Wolność zaczyna się wtedy kiedy stają się tego świadomi. Ponieważ kiedy stajemy się świadomi tego, co determinuje nasze życie, osiągamy najwyższy poziom wolności”.
\end{quote}
A zatem tylko „powrót do wartości i prawd, które zniknęły dzięki technologii, a które nadają życiu sens” może ocalić ludzkość.
Więcej o poglądach Ellula dowiecie się z filmu-wywiadu „The Betrayal by Technology: A Portrait of Jacques Ellul” (1992), z którego też pochodzą wszystkie zamieszczone powyżej cytaty.
*Nakładem Oficyny „Bractwo Trójka” ukazała się książka J. Ellula „Anarchia i chrześcijaństwo” (Poznań, 2015)
% begin final page
\clearpage
% new page for the colophon
\thispagestyle{empty}
\begin{center}
Anarcho-Biblioteka
\smallskip
Dobry pieróg to wywrotowy pieróg
\bigskip
\includegraphics[width=0.25\textwidth]{logo-pl.pdf}
\bigskip
\end{center}
\strut
\vfill
\begin{center}
Anonim
Chrześcijański anarchista kontra technologiczne społeczeństwo
7 marca 2016
\bigskip
\href{https://zielonaanarchia.files.wordpress.com/2016/03/1400807\_677883442230746\_1055094290\_o1.jpg?w=280\&h=396}{zielonaanarchia.files.wordpress.com}
\bigskip
\textbf{pl.anarchistlibraries.net}
\end{center}
% end final page with colophon
\end{document}
% No format ID passed.