Anonim
1 maja - historia
W pierwszy dzień maja 1886 roku na terenie Stanów Zjednoczonych odbył się zainicjowany i zaplanowany dwa lata wcześniej przez anarchistycznych pracowników pokojowy strajk generalny, którego podstawowym żądaniem było wprowadzenie ośmiogodzinnego dziennego czasu pracy. Szacuje się, że wzięło w nim udział między 300 - 500 tysięcy pracowników. Niemiecki anarchista, August Spies, zorganizował 3 maja w Chicago wiec. W trakcie jego trwania doszło do bójki między demonstrantami a nowo zatrudnionymi pracownikami firmy McCormick Harvester Company, którzy zastąpili zwolnionych wcześniej związkowców. Podczas interwencji policji zginęło kilku robotników, a wielu zostało rannych.
Wieczorem następnego dnia anarchiści August Spies, Albert Parsons i Samuel Fielden zorganizowali pokojowy marsz przez plac Haymarket. Po skończeniu przemów dowodzący kordonem policji apelował o rozejście się, na co demonstranci się nie zgodzili, argumentując to pokojowym nastawieniem. W stronę policji poleciała bomba domowej roboty, rzucona przez nieznanego sprawcę, która zabiła na miejscu jednego policjanta oraz zraniła siedmiu (jeden z nich zmarł z powodu powikłań dwa lata później). W wyniku strzelaniny rannych zostało około 60-ciu funkcjonariuszy i nieznana liczba cywilów. Ze względu na kiepskie warunki pogodowe policjanci mylnie oddawali strzały również w funkcjonariuszy.
Masakra w Haymarket była pretekstem do represji wobec związków zawodowych, nawoływania do agresji w stosunku do anarchistów przez prawicowe gazety. Wytypowano ośmiu podejrzanych, z czego pięciu nawet nie było na miejscu zbrodni.
1 Maja w Polsce został ustanowiony jako święto państwowe w 1950 roku przez władze PRL, przybierając formę pompatycznych rytuałów ku czci PZPR, aniżeli obchodów rocznicy strajku generalnego i domagania się praw pracowniczych. W latach 80. XX wieku, niezależne od państwa pochody organizowane przez NSZZ "Solidarność" były wielokrotnie pacyfikowane przez ZOMO.W III RP obchody 1 Maja organizowane są głównie lokalnie, przez środowiska marksistowskie oraz anarchistyczne, a czasami także przez partie socjaldemokratyczne.
Na ziemiach polskich pochody pierwszomajowe zaczęły być obchodzone jeszcze w tym samym roku. Były one organizowane przez socjalistyczny II Proletariat i Związek Robotników Polskich, a w późniejszych latach - przez inne lewicowe organizacje: PPS, PSL "Wyzwolenie" oraz partie komunistyczne na terenach Polski, Białorusi i Ukrainy. Pochody te spotykały się z represjami policji i wojska zarówno ze strony zaborców, jak i władz II RP, a także były zakłócane przez faszystów.